Rayba Nedir?
Rayba, delinmiş ve karotlanmış delikleri büyüterek istenen boyutlara getirmek üzere tasarlanmış, silindirik ya da konik şekle sahip döner bir takım türüdür. Yeni bir delik açmak için rayba kullanılmaz. Matkap presleri, torna tezgahları ve cıvata makineleri gibi takım tezgahlarında makine raybaları kullanılır.
Pürüzsüz kenarlar bırakarak önceden delinmiş bir deliğin boyutunu küçük miktarlarda büyütmek için tasarlanmış takımlara hassas rayba denir. Daha basit delik büyütme işlerinde ya da çapak giderme için kullanılan hassas olmayan raybalar da bulunur.
Raybalama, delik büyütme işlemidir. Pek çok farklı türde rayba vardır ve hem el aleti olarak hem de freze ya da matkap presi gibi takım tezgahlarına uygun şekilde tasarlanan türleri bulunur.
Raybanın Yapısı
Tipik rayba, silindirik gövdesi boyunca uzanan bir dizi paralel düz ya da sarmal kesici kenara sahiptir. Her kesici kenar, hafif bir açıya sahiptir ve hafif bir alt kesim ile taşlanmıştır.
Raybanın kesici kenar sertlik ve tokluğu, takım normal kullanım kuvvetleri altında çalışırken bozulmayacak şekilde ayarlanmalıdır. Gerektiği gibi düşük hacimli talaş kaldırma için kullanıldıklarında uzun bir ömür ve delikte üstün finisaj sağlarlar.
Spiral, kullanım amacına bağlı olarak saat yönünde ya da tersine olabilir. Saat yönünde bir spirale sahip el raybaları, kullanım anında kendi kendine besleme eğilimi gösterirler. Bu durum sıkışmalara ve bunun sonucunda kırılmalara neden olacaktır. Bu nedenle, raybanın dönüş yönü saat yönünde olsa da spiral ters yöne olacak şekilde tercih edilir.
Makine raybalarında şaft tipi genellikle, standart konik (mors gibi), pens tarafından tutulacak düz yuvarlak ve ya düz
El tipi raybaların şaft ucu genellikle kare bir tahriktir ve vidalara kılavuz çekilirken kullanılan aynı tip anahtarla döndürülmek üzere tasarlanmıştır.
Rayba Çeşitleri Nelerdir?
Rayba akla gelince ana kategoriler şunlardır:
- Aynalı rayba
- Ayarlı el raybası
- Düz rayba
- Kabuk rayba
- Konik rayba
- Mors konik rayba
- Kombine rayba
- Konik rayba (Hassas Olmayan)
1. Aynalı Rayba
Tornalarda, matkap preslerinde, vida makinelerinde deliğe pürüzsüz bir yüzey sağlamak için kullanılan aynalı raybalar, farklı yivler, kesim tipleri ve farklı gövde tipleri ile üretilirler. Ayrıca mors şaftlı ya da mors konik şaftlı türleri de vardır.
2. Ayarlı El Raybası
Ayarlı raybalar küçük boyut aralığına sahiptir. Genellikle bir boyut aralığını temsil eden bir harfle belirtilirler. Tek kullanımlık kesici bıçaklar, konik bir oluk boyunca devam eder. Her iki uçtaki sabitleme somunlarının sıkılması ya da gevşetilmesi, kesilebilecek boyut üzerinde değişiklik yapılmasını sağlar.
3. Düz Rayba
Deliklerde küçük bir büyütme yapılması için düz raybalar kullanılır. Raybanın malzeme ile temas eden ucunda, uzunluğuna bağlı hafif bir koniklik bulunur. Bu, ham deliğe girişte merkezlemenin otomatik gerçekleşmesini sağlar. Gövdenin büyük bir kısmı sabit çaptadır.
4. El Raybası
Makine raybalarına göre daha uzun bir konik ya da girişe sahiplerdir ve bu yapı el gücüyle delik genişletmeyi kolaylaştırmak içindir. Ayrıca kırılma riskini de düşürür. Gövde üzerindeki oluklar düz ya da spiral olabilir.
5. Makine Raybası
Rayba ve parça makine tarafından sabitlendiği için, raybanın rotadan sapma ihtimali yoktur. Ayrıca makinenin sağlayacağı sabit kesme kuvveti yüzünden kesim işlemi hemen başlar.
6. Kabuk Rayba
Neredeyse gövdelerinin tamamı üzerinde yivler bulunan kabuk raybalar, yatak ve benzer öğeleri raybalamak için tasarlanmıştır.
7. Konik Rayba
Hassas bir konik rayba, konik bir pim çakmak üzere konik bir delik açmada kullanılır. Konik pim, konik açı nedeniyle kendini sıkan bir parçadır. Çıkarmak gerektiğinde yalnızca bir çekiç ya da zımba kullanılması gerekecek şekilde konik deliğe yerleştirilebilir. Sayı dizesine göre boyutlandırılırlar (No4 raybanın No.4 konik pimler için olması gibi).
8. Mors Konik Rayba
Mors konik raybalar, mors konik manşonların finisajını manuel olarak bitirmede kullanılırlar. Bu manşon tipi, kesici takımları ya da takım tutucuları matkap ve freze gibi makinelerin millerine sabitlemede kullanılan bir araçtır. Bu rayba bir finisaj raybasıdır.
9. Kombine Rayba
İki ya da daha fazla kesme yüzeyine sahip olan kombine rayba, parçanın çoklu iç çaplarına uyacak şekilde hassas olarak taşlanmıştır. Kombine rayba kullanmak taret uygulamalarının sayısını azaltır, iç çapları ve eş merkezliliği daha kesin olarak tutar.
10. Konik rayba (Hassas Olmayan)
Delinmiş bir delikte yer alan çapakları temizlemek ya da delik büyütmek için konik raybalar kullanılır. Bir noktaya kadar ince bir gövdeye sahip olan konik raybanın gövde çapı ½ inç’e kadardır. Alüminyum, bakır, yumuşak çelik gibi nispeten yumuşak metallerin işlenmesinde özellikle tercih edilir.
Rayba Fiyatları
Tüm rayba serileri , ölçüm aralıkları ve teknolojilerine göre çeşitli fiyat aralıklarına sahiptirler. Atlasfor olarak size, en ekonomik ve en iyi fiyat garantisini sunmaktadır. Ürünler için en güncel ve ekonomik fiyatları alabilmeniz için, iletişim kategorinde bulunan, telefon, whatsapp ve mail hatlarından, ayrıca iletişim sekmesinde bulunan ürün iletişim formu üzerinden daima hizmetinizdeyiz.